WZD voor wijkverpleging

De uitvoering van de Wet Zorg en Dwang in de extramurale zorg wordt momenteel niet uitgevoerd. Gelet op de juridische knelpunten in de Wzd en het ontbreken van de noodzakelijke infrastructuur in de ambulante setting, verleent Vivium geen onvrijwillige zorg in de ambulante situatie. Toch kan het voorkomen dat je in de wijkteams te maken krijgt met situaties waarin onvrijwillige zorg aan de orde komt.

Voor het toepassen van onvrijwillige zorg in de ambulante setting (dagbehandeling, dagbesteding, thuis en woon-zorgcomplexen) gelden aanvullende eisen die in een later stadium landelijk uitgewerkt worden. Wanneer er meer duidelijkheid is over de inzet van onvrijwillige zorg in de ambulante setting zal Vivium beleid maken hoe wij hiermee om zullen gaan.

Om deze fase te overbruggen geven we de zorgverleners in de wijk enkele handvatten die aansluiten op de visie en het beleid van Vivium.

De Wet Zorg en Dwang beschermt de rechtspositie van de cliënt en is van toepassing op:

  • mensen met een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke beperking bij wie een ter zake kundig arts de diagnose heeft gesteld.
  • mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), Korsakov of Huntington die dezelfde gedragsproblemen en hetzelfde regieverlies ervaren als mensen met dementie of een verstandelijke beperking en die vergelijkbare zorg ontvangen in een zorginstelling.

Uitgangspunten zorgverlening door Vivium:

  1. Ieder mens heeft recht op vrijheid. Dat betekent zowel vrijheid in beweging als vrijheid in het maken van eigen keuzes. Ook bij Vivium is dat het uitgangspunt. Wat vrijheid betekent voor de cliënt bespreken de zorgverleners met de cliënt en eventueel met zijn/haar vertegenwoordigers.
  2. De cliënt krijgt de zorg die nodig is. Als dat niet meer verantwoord en veilig kan in de thuissituatie, wordt gekeken naar andere mogelijkheden. In het uiterste geval volgt gedwongen opname.
  3. Er is voor de wijkteams geen verplichting onvrijwillige zorg te geven en de cliënt kan dit ook niet afdwingen. 

Vaak realiseer je je op een gegeven moment dat de zorg die je tot nu toe aan een cliënt gegeven hebt, niet meer toereikend is. Dat er ‘iets’ moet gebeuren daarbij kun je terecht komen in het spanningsveld tussen vrijheid en veiligheid van de cliënt. In dergelijke situaties is er vaak sprake van onbegrepen gedrag of verandering van gedrag van de cliënt. 

Doorloop de volgende stappen:

  1. Onderzoek waarom de zorg niet meer toereikend is en analyseer met je directe collega´s wat de oorzaak zou kunnen zijn van het onbegrepen gedrag. Verandering van gedrag of onbegrepen gedrag kan veel oorzaken hebben. Zo ligt er mogelijk een lichamelijke oorzaak aan ten grondslag, zoals bijvoorbeeld een infectie, pijn, slikklachten, obstipatie. Maar ook psychische oorzaken (angst, psychose, wanen enz.) of omgevingsoorzaken (onrustige omgeving, prikkels, groepssamenstelling enz.) kunnen ten grondslag liggen aan het veranderde gedragspatroon van de cliënt. Vraag daarbij ook 1e contactpersoon naar mogelijke verklaringen voor het gedrag. Misschien is er iets in het verleden gebeurd waardoor een cliënt extra gevoelig is voor bepaalde situaties of personen.
  2. Consulteer de huisarts en vraag een analyse te maken van het onbegrepen gedrag. Adviseer de huisarts eventueel contact op te nemen met het Vivium ABC.
  3. Op basis van de bevindingen kijk je met de cliënt of cliëntvertegenwoordiger of je met elkaar tot nieuwe afspraken kunt komen over de zorg die het wijkteam gaat leveren.
  4. Pas het zorgplan aan op deze nieuwe afspraken en bespreek met cliënt/cliëntvertegenwoordiger wanneer je de huidige inzet van zorg gaat evalueren.
  5. Evalueer/bespreek met elkaar het effect van het ingezette beleid. Als het gewenste effect bereikt is dan wordt de zorg gecontinueerd zoals afgesproken.
  6. Als het gewenste effect niet bereikt wordt met het ingezette beleid en er zorgen blijven bestaan over:
  1. De zelfregie van de cliënt
  2. veiligheid van de cliënt en/of zijn/haar omgeving
  3. of de gewenste zorg op verantwoorde manier geleverd kan worden in de thuissituatie dan zou er sprake kunnen zijn van onvrijwillige zorg. Er zijn negen categorieën die worden aangemerkt als onvrijwillige zorg. Overweeg andere mogelijkheden en gebruik daarbij bijvoorbeeld de alternatievenbundel van Vilans.

Op het moment dat er geen andere mogelijkheden zijn om vrijwillige zorg te verlenen maak je dit bespreekbaar met de cliënt/cliëntvertegenwoordiger, huisarts en de casemanager om gezamenlijk tot een oplossing te komen.

Voor meer informatie over de Wet zorg en dwang:
WZD: Presentatie WZD - Kenniscafé : ViviumNet
Wet zorg en dwang | Vilans