Blog 6 - Je lijf leeft, je brein vergeet

2008. 
Plotseling draait de wereld om mij heen. Ik klamp me vast aan de massagebank, probeer mezelf overeind te houden. Alles lijkt te vervagen. Ik schrik me rot. “Gaat het?” vraagt een oudere dame, die ontkleed op mijn massagetafel ligt. Een kring van licht zweeft om haar hoofd. Haar stem klinkt alsof ze van heel ver komt. Mijn bewustzijn dreigt weg te glijden, als een kaars die uitdooft. Met mijn laatste beetje kracht fluister ik: “Zou u 112 kunnen bellen?” Wanneer ik mijn ogen weer open, ben ik op de eerste hulp. Bont en blauw. De bezorgde blik van mijn partner zegt genoeg. Mijn moeder huilt. Mijn vader knarst met zijn tanden. Zeven maanden later. Ik word wakker.
Met een tillift word ik uit bed gehaald – ik hang als een pasgeboren baby in een draagdoek. “Je zult nooit meer leren lopen,” zegt men.  Weer huilt mijn moeder. Weer knarst mijn vader. Maar ik kies anders.

Neuroplasticiteit – het vermogen van de hersenen om zich aan te passen – wordt mijn houvast. Door training kunnen nieuwe verbindingen ontstaan. Dat gegeven is inmiddels vrij bekend, maar wat betekent het voor de dagelijkse praktijk? Voor mij, als fysiotherapeut, en voor de behandeling van mensen met Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?

Alles begint bij lichaamsbewustzijn – ook wel “awareness” genoemd. Voel je je lijf? Ben je je bewust van de omgeving en je reactie daarop? 
Ik laat cliënten opnieuw contact maken met hun lichaam: de hakken op de vloer voelen, de zitbeenderen op een stoel, het verplaatsen van gewicht. Hoe spannend is dat? En welke reactie roept dat op? Hoe reageert het zenuwstelsel op veranderingen in houding of prikkels van binnenuit en buitenaf? Een wereld aan ontdekkingen ontvouwt zich. Bewustzijn is de sleutel. Hoe voelt het om zelfstandig te zitten? Om op eigen benen te staan? Door te voelen, in plaats van meteen te corrigeren – iets wat hulpverleners vaak automatisch doen – kunnen nieuwe verbindingen ontstaan. Langzaam herhalen, vertragen, inprenten: zo veranker je het. Voelen is essentieel. En zo keer ik terug naar de basis van de haptonomie: de bezielde lichamelijkheid. We hebben niet alleen een lijf – we zijn ons lijf. Ons lichaam draagt herinneringen. Ervaringen zoals lopen, zitten, bewegen – ze zijn niet alleen opgeslagen in ons hoofd, maar ook in onze zintuigen. In ons gevoelsgeheugen.

En dát is waar het begint. Je lijf weet. Je brein vergeet.

Swen